1588 i Grzegorz XIV r. 1591 bractwo to zatwierdzili i odpusty nadali. Ze swej strony król. Zygmunt III r. 1595 urządzenie potwierdził i wpisał się z całym dworem do księgi stowarzyszonych, a r. 1611 wyłączył sprawy bractwa z pod miejskiej jurysdykcji i dozwolił we własnym rozstrzygać sądzie. Następni królowie dawali również swe aprobaty temu pożytecznemu stowarzyszeniu. Wkrótce obywatele kraju złożyli na ołtarz miłosierdzia obfite dary, które fundusze bractwa znacznie wzmocniły. W ustawicznych jednak klęskach kraju, te uszczuplone zostały i r. 1711 bisk. krak. Kazimierz Łubieński wyznaczył komissję, która własność bractwa uporządkowała. Gdy znowu w latach następnych zakradł się nieład, bp. Feliks Turski r. 1791 zarządził wizytę, w osobie ks. Jerzego Miroszewskiego, który napisał nową ustawę i tę, biskup zatwierdziwszy, podał bractwu do zachowania r. 1796. Odtąd małoznaczne tylko odmiany zaprowadzono. Według ostatniego urządzenia z r. 1818, bractwo składa się z protektora, ze starszego, przewodniczącego na posiedzeniach, z podstarszego, z 12 radców, z 18 wizytatorów, z prokuratora, z czterech lekarzy, darmo zapisujących leki, które bractwo płaci, z czterech urzędników płatnych i służącego. Cel bractwa: 1) wspierać ubogich, wstydzących się żebrać; 2) udzielać posagi cnotliwym dziewczętom; 3) oporządzać sieroty, wychodzące z domu podrzutków do rzemiosła lub służby; 4) opłacać szpitalom pewną kwotę na utrzymanie chorych; dostarczać bezpłatnie do mieszkań ubogich lekarza i lekarstwa; 5) utrzymuje 4 uczniów w rzemiośle. Przy bractwie tém ks. Skarga założył jeszcze „Skrzynkę św. Mikołaja,“ w którę składano ofiary na posag dla ubogich panien. Fundował ją Mikołaj Zebrzydowski, wojew. krakow., z innymi panami. (Bractwo miłos. w Krak. 1653 na końcu). Ztąd to i dziś br. miłosierdzia, między powinnościami swemi, mieści wyposażanie niedostatnich dziewcząt. W Warszawie zawiązało się także br. miłosierdzia, za staraniem ks. Skargi, i wkrótce z dobrowolnych ofiar r. 1590 zbudowało szpital św. Łazarza. Podczas morowego powietrza r. 1668 zakupiło domy na nowy szpital, założony pod wezwaniem św. Rocha, do którego r. 1789 wprowadzono siostry miłosierdzia. Odtąd zarząd szpitala zostawał pod ich opieką i przewodnictwem proboszcza św. Krzyża, oraz promotorów bractwa św. Rocha (Wejnert, Starożyt. Warsz. VI 56 — 64). Oprócz zaś tego starego br. miłosierdzia, istnieje inne jeszcze przy kościele św. Krzyża, założone r. 1856, w celu wspierania ubogich parafjan. Składa się z samych pań warszawskich i dwóch mężczyzn, jako pomocników proboszcza, który jest jego rządcą. Panie do bractwa przyjmuje proboszcz; dzielą się na czynne, czyli odwiedzające ubogich, i zasiłkujące. Te ostatnie wnoszą tylko ofiary, przynajmniej rs. 1 miesięcznie. Odwiedzające zaś dają także miesięczną składkę, znajdują się na posiedzeniach miesięcznych, gdzie odbierają polecenie nawiedzenia wskazanych sobie ubogich i udzielenia im wyznaczonej jałmużny. Przyczém badają szczegóły, odszące się do familji ubogiej, co do spełniania obowiązków religijnych. Dzień Niepokal. Poczęcia N. M. P. jest uroczystością bracką, a Pius IX nadał odpusty. Obowiązki stowarzyszonych ogłoszono drukiem pod tyt: „Ustawy bractwa miłosierdzia św. Wincentego a Paulo (Warsz. 1860).“ (Ob. Ozanam.) W Poznaniu br. miłosierdzia r. 1599 założył jezuita ks. Radzimiński, kazno-
