Przejdź do zawartości

Przysłowia i zwyczaje gospodarskie/Wrzesień

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor Józef Ignacy Kraszewski,
Kajetan Kraszewski
Tytuł Przysłowia i zwyczaje gospodarskie
Pochodzenie J. I. Kraszewskiego Kalendarz Gospodarski
na Rok Pański 1870
Wydawca Józef Ignacy Kraszewski
Data wyd. 1870
Druk Józef Ignacy Kraszewski
Miejsce wyd. Drezno
Źródło Skany na Commons
Inne Cały tekst
Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Indeks stron


WRZESIEŃ.
September.
Czeski Zari, Małorus. Vereseń, Chorw. Rujan.
Ma dni 30.

Wrzesień — jesień! mówiono, w istocie spieszyła ona żywemi kroki, ale wieśniaków nie tyle straszyły nadchodzące chłody, ile cieszyły zbiory sprzątnięte:

Gdy nadejdzie Wrzesień,
Wieśniak ma pełną stodołę i kieszeń.

Dnia 1. Września obchodzono św. Idziego i mówiono:

Święty Idzi,
W polu nic nie widzi.

Upragnioną była pogoda na posiewy i reszty zbiorów, ztąd:

Wielka dla zboża i siejby wygoda,
Gdy w święty Idzi przyświeca pogoda.

Dnia 8. obchodzono Narodzenie N. Panny, średni to był siew i najlepszy, choć u nas nigdy prawie zawcześnie posiać nie było można i ranne siewy bywały najlepsze:

Gdy o Matce Bożéj bywa siano,
To ani późno, ani zarano.

Znowu dzień ten należy do proroczych. Mamy z roku 1681. przysłowie że jaki dzień Narodzin, takich potém czterdzieści.
Na Podwyższenie św. Krzyża powtórnie strzyżono owce (d. 18. Września). — Po miasteczkach w téj porze bywały liczne jarmarki, przysposabiano się na zimę w odzież ciepłą, a kto o tém zapomniał:

Niech chucha chudeusza,
Kto zabył Mateusza.

Czapka także ciepła należała do zaopatrzenia się, bo:

Po świętym Mateuszu,
Nie chodź w kapeluszu.

Około 29. na św. Michał, źle było kto jeszcze miał kopy w polu, bo to najpóźniejsza data dokończenia zbiorów, i —

Święty Michał,
Kopy pospychał.

Inny waryant powiada: Święty Michał — uciechy pospychał, co się stosowało do pastwisk zapewne.
Cieszono się gdy ten dzień ciepły był i dozwalał się dobrze młodym oziminom rozwijać:

Grzmot na świętego Michała,
Żywność przyszła, Bogu chwała.

Pszenicę siano około św. Krzyża (18.), chmiel zbierano około Narodzenia N. Panny (8.), około św. Michała ptaszy połów był najlepszy, żołądź téż i brukiew zbierano.
Ze starego kalendarza wyjmujemy następujące uwagi co do zatrudnień tego miesiąca i innych:

W dni Września Idzi sieje oziminę.
Benedykt w Marzec owies i jarzynę,
Urban zaś w Maju konopie na roli,
Dominik w Sierpień rzepy patrzeć woli;
Groch Grzegórz w Marcu dla wczasu zasiewa.
Jakub na schyłku Lipca żyto miewa,
Ambroży w Grudniu uprawia ugory,
Jadwiga rzepę tka w Oktobrze w wory.
Aleksy w ręku krogulca łagodzi,
Z nim zaś Bartłomiéj na przepiórki chodzi (?)

W lasach liście się złociły, czerwieniły i różne przybierały barwy jesienne, a niektóre opadać zaczynały, szczególniéj jesiony. Wiele ptastwa odlatywało, jaskółki, kukułki i turkawki nikły, a siewki zjawiały się na polach.





Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Józef Ignacy Kraszewski.