rodzinie ziemiańskiej. Ojciec jego, również Edward, był z wykształcenia prawnikiem, z zamiłowania chemikiem-amatorem, z przekonań zaś demokratą. Bracia ojca i matki Jadwigi brali udział w powstaniu styczniowym. Matka zmarła na gruźlicę, gdy chłopiec miał 10 lat, a rodzina przeniosła się wkrótce do Warszawy, by Edward i jego siostra Maria mogli odebrać staranną edukację. Tak też się stało, a prywatnymi korepetytorami rodzeństwa zostali m.in. Maria Konopnicka i Konrad Prószyński (Promyk).
Chłopiec zdradzał ponadprzeciętną inteligencję i zadziwiał ogromem zainteresowań. Jako 15-latek debiutował na łamach tygodnika „Zorza”, pisma poświęconego „sprawom oświaty, dobrobytu i rozwoju społecznego ludu”, jak głosił podtytuł[1]. Jego teksty — popularyzatorskie i moralizatorskie artykuły utrzymane w popularnym wówczas duchu „wychowywania” czytelników z warstw plebejskich — cieszyły się uznaniem odbiorców, a Abramowski podobno zyskał niebagatelny wpływ na redaktora „Zorzy”, Józefa Grajnerta.
Znamienne były jego poglądy u progu aktywności społecznej. W roku 1883 pisał w „Zorzy”: „Ot, ja na przykład [...] mam tak jak i każdy obowiązki dla wszystkich pracujących ludzi; mam obowiązek dla rolników, bo z ich pracy jem chleb; mam obowiązki dla rzemieślników, bo z ich pracy mam odzienie, obuwie, dom, sprzęty, narzędzia itd.; mam w końcu obowiązki dla ludzi uczonych, którzy piszą, bo z ich pracy uczę się nowych rzeczy i rozwijam swój umysł. Mam więc wszystko od ludzi: życie, dobrobyt, naukę. To wszystko jestem im dłużny; powinienem wzajemnie być dla nich wszystkich użytecznym, odpłacić się im dobrem; bo jeżeli ja im za to wszystko, co od nich mam, nic nie dam, jeżeli nie spłacę mego długu [...] kim więc będę? Próżniakiem, darmozjadem, niewdzięcznym, więc człowiekiem podłym
- ↑ Więcej o profilu pisma, w którym zadebiutował Abramowski zob. Henryk Syska, Od „Kmiotka” do „Zarania”. Z historii prasy ludowej, Wydawnictwo Ludowe, Warszawa 1949, ss. 110—118.
ciekawych informacji, choć nierzadko opartych jedynie na przypuszczeniach, zawiera też praca: Wojciech Giełżyński, Edward Abramowski — zwiastun „Solidarności”, Polonia Book Fund, Londyn 1986.
