Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 6 Pisma krasomówcze.djvu/79

Publiusz Afrykański, Kw. Metellus, K. Leliusz, którzy wszyscy wymownymi byli, do przyozdobienia swych mów i do pomnożenia godności Rzeczypospolitej.

 L. Bo ani przyrodzenie, ani prawo, ani zwyczaj nie zabrania żadnemu człowiekowi więcej niż jednę umiejętność posiadać. Że Perykles, najwymowniejszy w Atenach człowiek, władał przez wiele lat Rzecząpospolitą, nie idzie za tem żeby obie zdolności miane były za należące do jednej osoby i do tej samej nauki; i jeżeli P. Krassus był zarazem wymownym i biegłym prawnikiem, nie przeto jednak znajomość prawa cywilnego jest częścią wymowy.
 Jeśliby każdy celujący w jakiej nauce lub sztuce, nauczywszy się drugiej, dał nam pochop sadzenia, że co umie prócz tamtej, w której celuje, jest onej częścią, moglibyśmy tym sposobem powiedzieć, że granie dobre w piłkę i w warcaby należy do nauki prawa cywilnego, ponieważ to oboje P. Mueyusz doskonale umiał; podobnym sposobem możnaby utrzymywać, że ludzie zwani od Greków naturalnymi filozofami, są oraz poetami, ponieważ naturalny filozof Empedokles wyborny poemat napisał. Ale sami nawet filozofowie, którzy wszystko chcą sobie przyswoić i posiąść, nie śmieją tego powiedzieć, że geometrya lub muzyka należą do filozofii, ponieważ Plato miany jest powszechnie za doskonałego geometrę i muzyka.
 Jeżeli chcemy wszystkie wiadomości pod mowcę podgarnać, znośniej już będzie tak powiedzieć, że, ponieważ wymowa nie powinna być czcza i naga, ale pełna i przyodziana przyjemną myśli i obrazów rozmaitością, trzeba żeby dobiy mowca wiele słyszał, wiele widział, wiele czytał, a nadewszystko wiele myślał, i żeby, nie posiadając z gruntu tego wszystkiego, przynajmniej jako cudzego skosztował. Wyznaję bowiem, że mowca powinien mieć wiele wiadomości, że w niczem nie ma być żakiem, ani w sprawach gościem i nowicyuszem.

 LI. Nie wzruszają mnie, Krassie, te twoje szumne sposoby mówienia, jakich filozofowie najwięcej używają. Po-