Strona:Eugeniusz Janota - Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin.djvu/29

się zwężają, co w jednéj dolinie nieraz kilka razy się powtarza. Przypatrzywszy się takim kotlinom i zamykającym je u dołu skałom nasuwa się myśl, iż te kotliny przed wieki były stawami czyli jeziorami górskiemi, aż woda przeżarłszy ściany zamykające doliny, do czego burze zimowe i mrozy nie mało się przyczyniały, utworzyła sobie odpływ.
 Kształt doliny kościeliskiéj, środkowéj części doliny Miętusiéj, Małéj Łąki, Strążysk i t. d., dostarczają najwidoczniejszych na to dowodów. Gwałtowne kruszenie się i rozpadanie skał przez zwietrzenie i pod wpływem zaciekającéj, marznącéj i topniejącéj wody najlepiéj widać na Krzesanicy.
 Nie jedno z takich jezior mogło także zniknąć przez powolne zasypanie. Złomy i ciągle powiększające się piargi zalegające brzegi i dno jezior tatrzańskich przemawiają za tém przypuszczeniem. Płytkość niektórych jezior tylko takiemu zasypywaniu przypisać należy. Stawy Gąsienicowe, a przedewszystkiém staw pod Żółtą Turnią w dolinie Pańszczycy służą tu za dobitny przykład. Potok powstający tuż powyż nadmienionego stawu i zasilający staw, znika poniżéj stawu pod ogromnemi złomami skał, zdradzając się tylko szumem swoim.
 Wreszcie kształt i wejrzenie dolin zależą od gatunku skały, w któréj się takowe utworzyły. Najłagodniejsze wejrzenie mają doliny między gnejzami; dziksze, ale najwięcéj malownicze doliny między wapieniami, jak np. dolina kościeliska, Strążysk i inne; najdziksze doliny w granitach.
 Niemal ⁶⁄₈ powyżéj Witowa trzy potężne potoki w jedno zlewając się koryto tworzą Czarny Dunajec. Nazwa ta pochodzi stąd, iż rzeka ta od Czarnego Dunajca płynąc przez torfiska nie ma aż do Nowego Targu ani brzegów skalistych, lecz więcéj drobnym żwirem zasypane i torfiaste, jak to dojeżdżając od Niwy do Nowego Targu z gościńca bardzo dobrze spostrzedz można, ani téż dla mniejszego spadu łożyska zawalonego większemi odłamami skał tatrzańskich, mianowicie granitowemi, w których skład wchodzi kwarzec i błyszczyk, jak wschodnie ramię czyli Biały Dunajec. Dla wymie-