Strona:Franciszek Krček - Pisanki w Galicyi III.pdf/34

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

jako nie wyczerpali całego zasobu motywów. Gdybym miał rysunki, lub okazy potrzebne, przed sobą, starałbym się ugrupować napiski według motywów i nazwy same postawił na planie drugim. Ponieważ jednak ich nie mam, wychodzę od nazw, nadawanych napiskom przez lud, i układając je według zakresu, z jakiego są czerpane, — co nie przesądza pytania, o ile jeden motyw występuje pod kilku nazwami w różnych miejscowościach, — zwrócę uwagę na postać nazw tych, zewnętrzną, językową. Formy mianowicie, w jakich podaję te wyrazy, powtarzam dosłownie według brzmienia ich w odpowiedziach nadesłanych. Zaczynam od zakresu pojęć gieometrycznych, przejdę następnie kolejno do rzeczy, otaczających na ziemi jednostkę, od najbliższych do najdalszych, — do 3 królestw przyrody, a skończę niebem i pojęciami religijnemi.
Napiski zatem noszą nazwy następujące:
I. z giometryi: kropki 93, 111, 142; kreski 8, 34, 60, 92—3, kryski 56, linijki 111, paski 8, 19, 36, pasmużki 161, obręcz 63, obrącki 149 (dokoła jaja); kratki 8, 19, 101, 126, krateczki 92, 122, kratia 76 (klińczykom gdzieindziej); mereszka wzgl. mereżka 94, mereszki 56, 98, 163, 186, mereżanki 155, maluwanie mereszkowane 99; łańcuch 13, łańcuszek 76 (z konikami i „kulczykowaty-kolcowaty“), łancuszok 74, 94, 105, 130, łańcuszki 110—1, 125, 148, 169, 172, łańcuszki 179, 190 (Huta st.); krywulka 3, 74, 94, krywulki 56, 79, 91, 105, 134, 153, 155, 161, 175, 179; zakruciachy 69 (Dubrawka i Uliczno), zakruciechy 56, zakrućke 188, zakrućki 96—7, zakruczki 90—1, 158, zakrutki 82, 163[1]); zawytuszka 196; kaczała 136, kaczeła 199 (linja skręcona ślimakowato), kaczylci 69 (Popiele i Uliczno — koło promieniste); ohnylci 85 (esy); pererwa 13, 85 (ciła), 86, 115, połowyna pererwy 85, połowynki 79 (?), bezkonecznyk 13, 117, 196, piwbezkonecznyk 117; kuczer(i) 196, kuczeri 12 (wielkie X pisane), 13, 84, kuczeryki 85 (podobne do „koników*), kuczerjawi 8 7; boczaste 169; kłynci 78, 165, kłyńci 97, 166, 168, 196 (odmiana „kożuszok“), kłynczyki 67 (abo trykutnyki), 69 (Dubrawka), 104, 188, kutoczki 178, sorok kłynciw 13, 84—5, sorok kłynczykiw 86, 115, sorokkłyńczyk 196, sorokkłyńczyki 87; perepłety niżki 13, 8 5; ząbki 92, zuby 196, zubci 56, 90, 196, zubczyki 163; gzygzaki 60—1; krużylcia 68, kółko 76 (z promieniami ślimakowatymi), kółka 5, 46, 60, 62, 142, 148, 154, 172—3, 189, kołecka 149, kółeczka 125—6, 132, 142, kołesa 95 (kółka i kaczała), kiłka 90, 190 (Łówcza), kołeska 103, kołiczka 1, 112, (niby koło wozowe bez zwona prw. „kwiatki“ 73), 134, 179, kołiczki 136, koliściata 97, kołiszczata 139, 175, kołitczata 77, piwkołiszczata 175, okruhłyi kiłka i promeny 167, korali 70 (= 62 „kółka“); kupki i kupki kupkowyi 56;

II. z otoczenia rzeczowego: a) zagroda i inne budowle: brama 196, wikna 97 (= wiatrak), wikońci 84, wikońcia 106, stowpyki 105, ohnyki 117, witrak 163, młynki 147, 153, 169, młyny 148; b) przybory i narzędzia gospodarskie: kołodoczki 85, kluczi 97, kluczewi 85, klucziwska 115, kluczkata 117; tarełyki 97 (= „kratia“ 76), waby 68, za-

  1. Pod tą nazwą kryje się często swastyka trójzębna i czterozębna, którą na pisankach wskazał M. Żmigrodzki w swej notatce o tym znaku (w Wiśle); zresztą wykrętasy te, które przypominają uderzająco fibuły z wykopalisk przeddziejowych, kryją się też pod innymi nazwami, np. 135. oznacza je jako „koła“, inni jako „ślimaczki“.