Przejdź do zawartości

Strona:Kaszubi na tle etnografji Polski.djvu/106

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

obnośny ze sceną Bożego Narodzenia i figurkami, zwany szopką, chodzą też tak zwane Herody czyli jakby trupa aktorska, która odgrywa niby teatralną manierą resztki dawnych misterjów. Z temi widowiskami o charakterze kościelnym, podobnie jak w Polsce, łączą się maszkary zwierzęce, znane u nas jako chodzenie z koniem, turoniem czy niedźwiedziem. Nadto, tak jak w całej Polsce, chodzą chłopcy z gwiazdą [Fischer 35 189—190].
Maszkary chodzą na Kaszubach także w okresie zapustnym, co można zauważyć i na innych obszarach polskich. Pewien charakter widowiska ma degus urządzany w drugie święto Wielkanocy, kiedy to chłopcy chodzą po domach, biją domowników rózgami wierzbowemi. Niekiedy do tej czynności przebierają się za dziady i cyganów [Stelmahcowska 84 127].

ścinanie
kani

Widowiskiem specjalnie kaszubskiem jest ścinanie kani, odprawiane niegdyś w niektórych wioskach powiatu wejherowskiego w dzień św. Jana [64 II 52—56]. Należy podkreślić, że A. Mosbach już w roku 1847 (RKP. Ossol. 2247) podał bardzo dokładny opis tego widowiska na podstawie informacyj Fl. Ceynowy.


9. SZTUKA LUDOWA


Ziemia kaszubska, mimo swego ubóstwa, posiada wiele objawów sztuki ludowej. Zamiłowania artystyczne ludu zaznaczają się w budownictwie, szczególnie w ozdobach nadszczytowych i podcieniach. Ozdoby nadszczytowe zarówno te, które nazywa się pazdurami, jak i o kształcie śparogów, odznaczają się rozmaitością i pomysłowością, która jednak w niczem nie wybiega poza analogiczne objawy tej sztuki na innych obszarach Polski. To samo można powiedzieć o profilach słupów w kaszubskich domach podcieniowych.

malowidła
na drzewie
i szkle

O ile jednak naogół chata kaszubska nazewnątrz była ozdobiona dość skromnie, wewnątrz odznaczała się niegdyś wielką barwnością. Każdą chatę zdobiły barwnie malowane skrzynie, szlabany, szelbiągi, krzesła, kołyski, szafy. Sprzęty malowano przeważnie w tonie niebieskim, mniej zielonym. Zwłaszcza rybacy mieli specjalne zamiłowanie do barwy niebieskiej i dlatego przeważa tutaj ten kolor nieba i morza zarówno w izbie, jak kapliczce, jak w stroju. W motywach zdobniczych można zauważyć przewagę wątków roślinnych, szczególnie tulipanów, serc i róż. Zarówno forma tych sprzętów, jak ich barwa i ornamentyka w niczem nie różni się od sprzętów wielkopolskich, kujawskich, a nawet łowickich i krakowskich [Seweryn 80 32].