Przejdź do zawartości

Strona:PL-Mieczysław Gogacz-Filozofia bytu w „Beniamin Major” Ryszarda ze świętego Wiktora.pdf/120

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

i umysłowej, by wystarczyło jako powód, dla którego Bóg przychodzi do człowieka,[1] skłoniony jego ofiarną decyzją absolutnego podporządkowania się Bogu we wszystkim. Oczywiste jest, że takie stanowisko obejmuje wszystkie dziedziny porządku natury i dosięga porządku łaski, decydującej w konsekwencji o życiu mistycznym. Sytuację, w której działa Bóg w człowieku, już w części porusza omówienie definicji kontemplacji niewłaściwej. Jest ona dla człowieka zasadniczym jego celem, do osiągnięcia którego służy wyrobienie umysłu i dobrych obyczajów.

aa. Ćwiczenie intelektu. Ryszard podaje etapy opanowywania wszelkiej wiedzy, prowadzącej do Boga, specjalnie jednak wiedzy o śladach Mądrości, której sprawcze działanie intelekt dostrzega w rzeczach. Etapy te są jednocześnie wskazówkami, by do poszerzenia intelektu, czyli erudycji,[2] iść przez zrozumienie zagadnienia, przez ćwiczenie się w operowaniu wiadomościami, przez żywe trwanie w tym, co pojęliśmy i co udało się wyćwiczyć.[3] Zrozumienie zagadnienia Ryszard nazywa sztuką, używanie wiadomości jest dla niego ćwiczeniem, a przez trwanie przy zrozumianych zagadnieniach i używanych wiadomościach rozumie skupienie, które nazywa dalej pilnym studiowaniem.[4] Ryszard więc poleca właściwie pojąć, zapamiętać i przestudiować problem, oraz trwać w skupionej nad nim pracy. Oczywiste jest, że takie wskazówki świadczą o realistycznym traktowaniu człowieka, a sformułowanie ich — o umiejętnościach dydaktycznych Ryszarda. Przede wszystkim wskazują na to, że od człowieka zależy osiągnięcie pierwszego skutku kontemplacji, poszerzenia właśnie intelektu przez zdobycie wiedzy. Poszerzenie to jest warunkiem podniesienia się intelektu do te-

  1. „Sed in hoc satis constat neminem posse placere Deo nisi fuerit sapientia cum eo. Quis dubitet ad sanctificationem pertinere nomine mundari ab omni immunditia sua” c 64C. „Per assiduam veritatis contemplationem fiat mundus per contemptum mundi et sanctus per dilectionem Dei” c65B.
  2. „sinus mentis dilatatur, et ad omnem eruditionem vel disciplinam capacior efficitur”. c 171D, „mentis dilatatio est quando animi acies latius expanditur”. c170A.
  3. „quando... aliquid... investigatione addiscimus... quando id quidem ...in usum adducimus... quando studio quod exsequimur summa diligentia insistimus” c171D, c172A.
  4. „contemplationis modus qui fit mentis dilatatione tribus solet gradibus excrescere. arte, exercitatione, attentione”. c171C.