Przejdź do zawartości

Strona:PL Adam Próchnik - Ku Polsce socjalistycznej dzieje polskiej myśli socjalistycznej.pdf/39

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

jowych osłabił przeciwieństwa taktyczne, dzielące socjalistów na kierunki, różniące się w pojmowaniu drogi wiodącej do zwycięstwa.

IX. Zakończenie.

Od stu zgórą lat szerzy się myśl socjalistyczna wśród polskiego społeczeństwa. Od sześćdziesięciu lat toczy się zorganizowana walka o socjalizm na ziemiach polskich. W różnych okresach najlepsze i najdzielniejsze umysły poświęcały się pracy nad rozwojem myśli socjalistycznej. Wielcy poeci, jak Adam Mickiewicz, wielcy historycy, jak Joachim Lelewel i Bolesław Limanowski, wybitni socjologowie, jak Kazimierz Kelles-Krauz i Ludwik Krzywicki, wybitni filozofowie jak Edward Abramowski i Stanisław Brzozowski, wielcy działacze polityczni jak Ludwik Waryński, Ignacy Daszyński, Feliks Perl. Czerpali oni z wyników wiedzy najwybitniejszych filozofów, ekonomistów i socjologów, których wydała historja. Czerpali z doświadczeń, i walk rewolucyjnych i społecznych całej ludzkości. Czerpali z warunków życia warstw pracujących całego świata i Polski w szczególności. Cały ten bogaty materjał przeprowadzili przez filtr swej myśli. I kuli oręż walki dla bezmiernie krzywdzonych i wyzyskiwanych mas pracujących. I wykrywali prawa rządzące rozwojem dziejów. I budowali wśród tych praw drogę do wyzwolenia i wolności.
Stworzyli naukę, która stała się podstawą działania. Myśl twórcza została przekształcona w ruch i walkę. Ruch ten coraz więcej dojrzewał, coraz lepiej pokonywał swe błędy, coraz trafniej wskazywał klasie pracującej drogę i coraz częściej zwyciężał. Zwyciężał w świadomości mas pracujących prowadząc za sobą najpierw setki, potem tysiące, setki tysięcy i miljony. Zwyciężał, jako czynnik twórczy w historji, wprowadzając w życie i realizując kolejno swe hasła, niepodległość, demokratyzację życia politycznego, podniesienie klasy robotniczej do roli głównej siły dynamicznej w państwie.
Dziś myśl socjalistyczna stoi w obliczu największych zadań. Przewidziany i zapowiedziany przez nią kryzys ustroju kapitalistycznego stał się faktem. Myśl socjalistyczna jest jedynym czynnikiem, która zna drogę wyjścia, sposób wyprowadzenia ludzkości na drogę nowego rozwoju. Ona jedna jest w stanie rozwiązać palące zagadnienia stojące przed dzisiejszą ludzkością. Nie posiada ona żadnych gotowych recept. Umie tylko czytać z historji i z współczesnego życia. Rozumie procesy, które się rozgrywają i zna kierunek ku którym dążą. I dla tego jest przewodnikiem ludzkości.
W trudnej chwili dzisiejszej myśl socjalistyczna musi być jasna i czynna. Stoją bowiem przed nią dwa najważniejsze, bezpośrednie zadania: jak pokonać opór starego świata (faszyzm) i jak postawić pierwsze kroki na drodze planowej budowy nowego ładu. W pochodzie, który myśl socjalistyczna odbywa, zbliża się etap najważniejszy. Krok za krokiem nadchodzi moment, gdy stanie ona u progu socjalizmu. I dlatego cały jej wysiłek musi być dziś skierowany w stronę zagadnienia: jak ten próg przekroczyć!