Przejdź do zawartości

Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/465

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

rozwoju... Ale głosić niewolę mas po to, aby z paru dorobkiewiczów, nieokrzesanych lub nawpół wykształconych, poczynić „eminent spinners“ [wybitnych przędzalników], „extensive sausage makers“ [wielkich kiełbasiarzy], lub też „influential shoe black dealera“ [wpływowych handlarzy szuwaksem] — do tego brakło im prawdziwie chrześcijańskiego zmysłu.

c) Intensyfikacja pracy[1].

Maszyna w ręku kapitalisty staje się przyczyną nieograniczonego przedłużania dnia roboczego, a to z kolei wywołuje w społeczeństwie, zagrożonem w podstawie swego bytu, znane już nam przeciwdziałanie, prowadzące do ustawodawczego ograniczenia dnia roboczego. Na gruncie tego ustawodawstwa rozwinęło się i nabiera rozstrzygającego znaczenia zjawisko, z którem spotykaliśmy się i przedtem, — a mianowicie intensyfikacja pracy. Przy analizie wartości dodatkowej bezwzględnej chodziło nam przedewszystkiem o ekstensywną wielkość [czyli długość trwania] pracy, podczas gdy stopień jej intensywności [natężenia] przyjmowaliśmy jako dany. Obecnie mamy rozpatrzeć zamianę wielkości ekstensywnej w intensywną, czyli w wielkość stopnia.

Rzecz zrozumiała, że w miarę jak rozwija się produkcja maszynowa i jak odrębna klasa robotników, pracujących przy maszynach, nagromadza doświadczenie, wzrastać musi samorzutnie szybkość, a przez to i intensywność pracy. Tak więc w Anglji przez pół wieku przedłużaniu dnia roboczego towarzyszy potęgowanie intensywności pracy fabrycznej. Nietrudno jednak pojąc, ze w pracy fabrycznej, gdzie idzie nie o przejściowe momenty gorączkowej działalności, lecz o codziennie odnawiana

     

    [„Oszczędzajcie swych rączek, o młynareczki, i śpijcie
    Słodko! Niechaj wam kogut napróżno zwiastuje poranek!
    Deo dziewcząt robotę nimfom wodnym zleciła,
    Które stopy lekkiemi skaczą po kołach u młyna,
    Osie wśród wstrząsów się wiercą, i obracają się szprychy.
    Z niemi ciężkie kamienie obracają się wokół.
    Żyjmy jak żyli ojcowie, cieszmy się śmiało darami,
    Które bogini łaskawa bez pracy naszej nam zsyła“],

    („Gedichte ans Griechischem übersetzt von Christian Graf au Stolberg. Hamburg 1782“).

  1. W przypisie do francuskiego wydania Marks czyni następującą uwagę: „Rozumiem przez słowo „intensyfikacja”, te czynności, których skutkiem jest podniesienie natężenia siły roboczej. K.