Przejdź do zawartości

Strona:PL Witkowski Sofoklesa Antygona a Shelleya Rodzina Cencich.pdf/11

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wać[1]. Sofokles jest więc dla niego jednym z największych mistrzów poezyi. Kiedy po tragicznem zatonięciu Shelleya z łodzią podczas burzy morskiej, znaleziono później jego zwłoki, znajdował się przy nich egzemplarz Aischylosa. Nie mniej od poetów czarował Shelleya genialny polot fantazyi Platona. „Platon i Calderon są mymi bogami“, pisze w jednem miejscu[2].
Upodobanie to w literaturze greckiej nie może dziwić: Shelley sam był naturą na pół pogańską, grecką. „My wszyscy jesteśmy Grekami“, mówi w jednem miejscu[3]. Idealista w życiu i poezyi, ma w swej naturze coś prostego, co przypomina starożytnych a co się udzieliło także jego utworom: jego poezya natury nosi na sobie piętno pierwotne jak Wedy lub Homer[4]. Cała natura jest dla niego ożywioną jak dla Greka: chmura jest w jego oczach istotą żywą, rzeki są kochankami morza, w którego łożu znikają, — zupełnie jak Grekowi każde drzewo, każde źródło wydawało się ożywionem. A nie są to u niego proste tylko obrazy, lecz poeta widzi i odczuwa ich życie, rozmawia z niemi, jak gdyby żył za czasów Alkmana. Prostota jego istoty objawia się także w dziecinnej prawie otwartości, z jaką wypowiada się ze swemi przekonaniami, czy tego zachodzi potrzeba lub nie, np. ze swoim ateizmem. Na ścianie górskiego schroniska w dolinie Chamounix pisze o sobie:

Ειμί φιλάνθρωπος δημοκρατικός τ άθεός τε.
Jestem filantropem, demokratą i ateuszem.

Jest charakterystycznem, że Shelley, chcąc dać obraz swej istoty, wybrał do tego język grecki i miarę wierszową grecką. Jego płomienna miłość wolności a nienawiść ku tyranii przypomina Greka z czasów Maratonu i Salaminy. A na-

  1. List do Peacocka (Bolonia, 16. listopada 1818); zob. Richter, str. 303.
  2. Richter, str. 475.
  3. Brandes IV, 264 (übers. v. Strodtmann, Leipzig, 1897).
  4. Brandes, str. 244.