Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 2.djvu/273

sekretarzem dwóch królów: Zygmunta II i Batorego, posłem rzpltej do cesarza Maksymiliana, mówcą politycznym, a przytem seniorem zborów kalwińskich; sam zaś, przekonany o swej wielkości, chętnie się podpisywał sekretarzem W. K. Litewskiego, którym nigdy nie był. Nauki kończył w Frankfurcie nad Odrą i w Królewcu. Pyszny, zarozumiały, ordynarny, pisał po łacinie nie dosyć poprawnie; w polskim języku bardzo niewiele, znane są tylko dwie pierwsze rozprawy.
 Jezuici podkopali jego kredyt, więc ich nienawidził z całej duszy i Jesumastigia, niewolnikami Jezusa nazywał. Mimo to Skarga pragnął szczerze pozyskać go Kościołowi, przyjacielską naprzód rozmową, a potem prywatnem pisaniem. Wolan odpowiedział publiczną rozprawą, broniąc swych błędów 1574 r. Wtenczas Skarga ogłosił drukiem pierwszą swą rozprawę „w obronie Najśw. Sakramentu“ i puścił w świat broszurę łacińską „Sprzeczności i przeciwieństwa szkoły kalwińskiej“, Wilno 1576. Odpowiedział mu Wolan „Obroną Wieczerzy Pańskiej“ 1579, w której nazwał Skargę „głupim zuchwalcem, osłem kumańskim, hersztem rozbójników“ i dedykował ją królowi Batoremu. Na ten paszkwil dał Wolanowi na prędce odprawę O. Possevino: „O zdradach Wolana“, Skarga zaś znalazłszy nieco wolnego czasu w Rydze, napisał dwa poważne dzieła o Najśw. Sakramencie; jedno większe: Duodecim artes Sacramentariorum, z dedykacyą królowi, drugie będące streszczeniem tamtego, po polsku: „Siedm filarów na których stoi katolicka nauka o Najśw. Sakramencie Ołtarza“. Wilno 1582. Na te poważne naukowe dzieła odpowiedział (po łacinie) Wolan dwoma pamfletami: „Zwalczenie bałwochwalstwa Jezuitów“ 1583 i Pięć ksiąg przeciw siedmiu filarom Skargi o mszy i jej ofierze“. 1584. Do pięciu pism godzących wprost w Wolana, dołączył Skarga 1583 r. w polskim przekładzie łacińską rozprawę umęczonego za wiarę w Anglii O. Edmunda Kampiana T. J., którą wydał powtórnie 1584: „Dziesięć wywodów, dla których Edmundus Kampianus z Londynu S. J. wszystkie heretyki co najuczeńsze w Anglii na dysputacyą około wiary wyzwał“. Jako wstęp „dwa listy jego, jeden do Rady i Senatu królestwa angielskiego, drugi do jenerała S. J., a przy końcu męczeństwa, jego krótka historya dodana jest“. Wilno