Przejdź do zawartości

Traktat pierwszego podziału pomiędzy Rzecząpospolitą i Rosją (1773)

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki


Traktat pierwszego podziału pomiędzy Rzecząpospolitą i Rosją 1773
Traktat pierwszego podziału pomiędzy Rzecząpospolitą i Rosją 1773
Przekład: Wikiźródła (lista tłumaczy na stronie historii) (z języka francuskiego).
18 września 1773 Warszawa; zatwierdzony 30 września 1773 na sejmie rozbiorowym

W imię Najświętszej i Niepodzielnej Trójcy Świętej.

Niech będzie wiadome każdemu, komu wiedzieć należy. Niepokoje, które ogarnęły na przeciąg kilku lat Królestwo Polskie, zagroziły wzburzeniem całkowitym tak ustroju tego państwa jak wszystkim jego relacjom z sąsiadami, i w wyjątkowy sposób wzruszyły i pogorszyły stan dawnej przyjaźni i jedności, który był żywiony pomiędzy Najjaśniejszą Rzecząpospolitą i Imperium Rosyjskim. Jej Cesarska Mość wszech Rosji, w porozumieniu z Jej Cesarską Mością królową Węgier i Czech i Jego Królewską Mością królem Prus ma zaszczyt ogłosić Jego Królewskiej Mości królowi i Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, powołując się na memorandum ogłoszone w Warszawie we wrześniu roku poprzedniego, że widząc potrzebę utrzymania w ukryciu w czasie obecnego kryzysu swoje prawa i pretensje do odszkodowania, obarczające Najjaśniejszą Rzeczpospolitą, wzięła w posiadanie proporcjonalny ekwiwalent stosownie do tych praw i pretensji i w tym samym czasie poprosiła formalnie naród polski by zjednoczył się na Sejmie w celu poważnej pracy nad uspokojeniem wewnętrznym i dla trwałego porozumienia z sąsiadami, w następstwie rzeczonej deklaracji. Jego Królewska Mość król Polski w następstwie rady Senatu, zebranego w listopadzie tego samego roku, który opowiedział się stosownie za zwołaniem sejmu walnego dla uroczystego oprotestowania wzięcia w posiadanie rzeczonego ekwiwalentu. Ten stan rzeczy spowodował najwyraźniejsze niebezpieczeństwo, rozciągnięcia się aż do bardziej przykrych skrajności, dyskusji sprzecznych interesów, i wprowadził motyw rozgoryczenia i rozdźwięku pomiędzy oboma państwami. Lecz po dojrzałym rozważeniu z różnych stron zgubnych skutków do jakich mogłoby doprowadzić podobne postępowanie, szczęśliwie przeważył duch zgody, i w konsekwencji zgodzono się by rozpocząć układy pojednawcze w Warszawie na Sejmie nadzwyczajnym, wskazanym w tym celu wolą pragnienia Trzech dworów układających się w tym samym czasie co zbierający się Sejm, i prędko opracować uzgodnienie stanowisk, przez pełnomocników i komisarzy każdej ze stron.

Jej Cesarska Mość cesarzowa Rosji wyposażyła pełną władzą w tym samym celu swojego szambelana, posła i ministra pełnomocnego w Warszawie, pana barona Ottona Stackelberga. Którzy to komisarze i pełnomocnicy należycie upoważnieni, po wymianie stosownych pełnomocnictw i po odbyciu wielu konferencji, zgodzili się co do następujących artykułów:

Artykuł I.

Nastąpi odtąd na wieczne czasy niezmącony pokój, szczere zjednoczenie i doskonała przyjaźń pomiędzy Jego Królewską Mością królem Polski, wielkim księciem Litwy z jednej strony a Jej Cesarską Mością wszech Rosji, jej dziedzicami i następcami i wszystkimi jej państwami z drugiej, taki sam jaki zaistniał na gruncie traktatu podpisanego w Warszawie 24 lutego 1768 roku, który to traktat jest obecnie odnowiony w sposób najbardziej wiarygodny, dla zachowania mocy sprawczej, siły i znaczenia wszystkich wszystkich swoich artykułów, do zapisów których obecny traktat nie będzie mógł nic odwołać lub dodać.

Artykuł II.

W celu zakończenia nieodwołalnie, wszystkich sporów granicznych, pomiędzy oboma państwami, i aby uniknąć roszczeń z tej lub innej strony, Jego Królewska Mość król Polski, w imieniu Jej, jak też swoich następców, stanów i Sejmu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego zrzekają się na mocy niniejszego traktatu nieodwołalnie i po wsze czasy i bez żadnego ponownego powrotu, na rzecz Jej Cesarskiej Mości wszech Rosji, jej spadkobierców i następców płci obojga, następujących krajów: reszty Inflant polskich, jak też województwa połockiego, po tamtej stronie Dźwiny i podobnie województwo witebskie, w ten sposób, by Dźwina była naturalną granicą pomiędzy oboma państwami aż do granic naturalnych województwa witebskiego, dalej połockiego aż do miejsca, gdzie schodzą się granice trzech województw: połockiego, witebskiego i mińskiego, skąd granica biegnie linią prostą aż do okolic źródeł rzeki Druć w kierunku miejscowości zwanej Ordwa i wzdłuż tej rzeki aż do jej ujścia do Dniepru, w ten sposób, by całe województwo mścisławski po obu stronach Dniepru, i dwa skrajne krańce województwa mińskiego i od nowej granicy i od Dniepru będą należały do Imperium wszech Rosji i Dniepr będzie granicą pomiędzy oboma państwami od ujścia rzeki Druć, z zachowaniem wszelako, że Kijów i jego ziemie znajdują się po drugiej stronie tej rzeki.

[…]

Artykuł VI.

Jej Cesarska Mość wszech Rosji formalnie i w sposób najbardziej usilny gwarantuje Jego Królewskiej Mości królowi Polski i jego następcom i Rzeczypospolitej Polskiej, wszystkie posiadłości według rozciągłości i według stanu, w jakim znalazły się po zawarciu niniejszego traktatu pomiędzy Najjaśniejszą Rzeczpospolitą i Jej Cesarską Mością cesarzową-królową Węgier i Czech i Jego Królewską Mością królem Prus. I w podobny sposób Jego Królewska Mość król i Rzeczpospolita Polska gwarantują Jej Cesarskiej Mości wszech Rosji i jej następcom jej posiadłości teraźniejsze w Europie według rozciągłości i według stanu, w jakim znalazły się po zawarciu niniejszego traktatu. I dwie wysokie układające się strony deklarują, że konsekwentnie przestrzegać będą tego nowego stanu rzeczy, co zakładały zapisy traktatu z 1768.

Artykuł VII.

Jej Cesarska Mość deklarując swą wolę przyczynienia się przez swoje dobre usługi do przywrócenia spokoju i porządku w Polsce na dobrych i solidnych podstawach, zagwarantuje wszystkie te konstytucje, które zostaną przyjęte w doskonałym porozumieniu trzech układających się dworów, na Sejmie obecnym zwołanym w Warszawie pod węzłem konfederackim w formie wolnego rządu republikańskiego i niezawisłego, i stan przedmiotów wiary greckiej wschodniej nieunickiej i dysydentów obu wyznań ewangelickich. W tym celu sporządzi się odrębny akt, zawierający rzeczone konstytucje, a który zostanie podpisany przez odpowiednich ministrów i komisarzy będących reprezentujących stronę niniejszego traktatu, który będzie miał taką samą moc i znaczenie jak gdyby był przepisany słowo po słowie. I dwie wysokie układające się strony oświadczają, że artykuły III, IV i V ich traktatu z 1768 z aktami odrębnymi, które do niego należą, mają zastosowanie tylko do tego, co zawiera rzeczony akt odrębny.

Artykuł VIII.

Wszystko, co będzie zawarte i zastrzeżone w traktatach lub konwencjach odrębnych, które będą miały miejsce później w stosunku do handlu obu narodów i wszystkiego co się do niego odnosi będą miały tę samą moc i znaczenie, jak to co jest zamieszczone słowo po słowie w obecnym traktacie.

Artykuł IX.

Jako, że nie da się zawrzeć w obecnym traktacie, wszystkiego co mogło by się odnosić do dobra i korzyści obu narodów, będzie wydany akt odrębny, w którym zawarte będzie wszystko to, co zostało zastrzeżone i uzgodnione przez obie strony, lub co mogłoby nastąpić, i ten akt będzie miał podobnie taką samą moc i znaczenie jak gdyby był częścią niniejszego traktatu.

Artykuł X.

W celu dokładniejszego wytyczenia granic pomiędzy dwoma państwami, dwie wysokie układające się strony oświadczają, że niezwłocznie wyznaczą w tym celu komisarzy, i w wypadku, gdyby ci komisarze nie mogli dojść do porozumienia nad wyjaśnieniem artykułu II niniejszego traktatu, odwoła się do mediacji dwóch innych dworów porozumiewających się, i w oczekiwaniu na nią wstrzyma się demarkację. Gdyby wynikły w przyszłości jakieś spory pomiędzy dwoma państwami lub ich poddanymi w przedmiocie granic, wyznaczy się komisarzy z obu stron, którzy uprzejmie doprowadzą do ugody.

Artykuł XI.

W okolicznościach niepokojów, które ogarnęły Królestwo Polskie i wojny, która została wzniecona pomiędzy Imperium Rosyjskim i Portą Ottomańską, gdy Turcja ogłosiła manifest, oskarżający Rzeczpospolitą o naruszenie postanowień pokoju karłowickiego i powodując wątpliwość i niepokój tak co do skuteczności tego pokoju, jak też stosunku Porty do Rzeczypospolitej, Jej Cesarska Mość wszech Rosji obiecuje w zgodzie z Jej Cesarską Mością cesarzową królową Węgier i Czech i Jego Królewską Mością królem Prus odwieść Portę od wszystkich nieprzyjaznych zamiarów wobec Rzeczypospolitej z powodu rzeczonego oskarżenia i użyć środki ich dobrych usług, by Porta Ottomańska jak zawsze stosowała się do postanowień rzeczonego pokoju karłowickiego i nigdy ich nie naruszała.

Artykuł XII.

Jakkolwiek niniejszy traktat sporządzony został w języku francuskim, nie przyniesie to ze względu na jego użycie żadnej szkody wysokim układającym się stronom.

Artykuł XIII.

Niniejszy traktat zostanie ratyfikowany przez Jego Królewską Mość króla i Rzeczpospolitą Polską z jednej strony i przez Jej Cesarską Mość cesarzową wszech Rosji z drugiej, w ciągu sześciu tygodni od daty podpisania, lub wcześniej jeżeli to możliwe i zostanie włączony do konstytucji obecnego Sejmu. Dwie wysokie układające się strony zobowiązują się także udzielić gwarancji Jej Cesarskiej Mości cesarzowej królowej Węgier i Czech i Jego Królewskiej Mości królowi Prus. Na znak czego my pełnomocnicy i komisarze delegowani i zatwierdzeni specjalnie do zawarcia tego traktatu, podpisujemy i kładziemy swoje pieczęcie z herbami.


Przekład może być udostępniony na innej licencji niż tekst oryginalny.
Oryginał
Znak domeny publicznej
Tekst lub tłumaczenie polskie jest własnością publiczną (public domain), ponieważ prawa autorskie do niego wygasły (expired copyright).
 Informacje o pochodzeniu tekstu możesz znaleźć w dyskusji tego tekstu.
Przekład
Tekst udostępniony jest na licencji Creative Commons Attribution 2.5.
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.