i władze najdoskonalsze, których ani naukom, choć są przez się zacnemi, ani rzeczom stworzonym, choć najszlachetniejszym nigdy ani udziela, ani udzieli dlatego, żeby one sobie przywilejnym prawem zachowała i zatrzymała, niepozwalając ich w pospolite używanie. I to alchimistom nie pójdzie, co przywodzą z Plinjusza w księgach jego trzydziestych trzecich, a czwartego położenia, że być może, co czasów jego było, że ze złota malarskiego złoto prawdziwe w Syrjej czyniono, czego kusił się doświadczyć Kajus książe zacne i prędko poprzestał z wielką szkodą, utratą, a żałością swą. Dobrzeby to było, żeby własności przyrodzone powolne były nauce jakiżkolwiek i dały się nakłonić i wieść, gdzieby człek zamyślał, siła byśmy przez się tym kształtem odprawili, nie czekając biegu zwykłego, wrodzonego przyrodzeniu, i więcej byśmy staraniem swym sprawili przez jeden miesiąc, byto w naszej władzej było, a niż przyrodzenie przez czas długi sprawuje z naszym długim oczekiwaniem i utrapieniem. Ustaje tedy obrona alchimijej Jana Liciniusa, którego alchimistowie nauki naśladując do błędu i upadku sami przyszli i inszych przywiedli. Bo jeśliż woda obraca się w kamienie i rodzi się z bazyliszka niedźwiadek, a z koni krówki robaczkowie i z inszych materji naruszonych i napsowanych insze mnożą się stworzenia, ponieważ mają wszytkie potrzeby i przyczyny z których być mogą, lecz złoto ze srebra żywego i siarki żadną miarą być nie może, bo ani te są własne początki złota, ani natura sama z tego obojga złota i srebra nie czyni, a jeśliż czyni, tedy nie w czasie krótkim, lecz aż w tysiąc lat w głębokich wnętrznościach ziemi natura tylko sama złoto rodzi. I jako i insze kruszce od siebie są różne, tak żywe srebro z siarką od złota i srebra samemi istotami i różnymi własnościami z każdej miary od siebie są insze, a jeśliż ukazują alchimistowie jakie własności równe żywego srebra złotu, że się rozpuszcza od ognia, że ciężkie, że glanc ma, tedyć to czynią na oszukanie ludzkie, a swej nauki zalecenie fałszywe, bo te podobieństwa są same przez się, a nie własności złota prawego. A jeśliż kiedy pokażą, że siarka i żywe srebro ma tę wrodzoną własność złota utwierdzać i zmacniać serca człecze, tedy pozwolimy chętliwie tej zabopólnej jedności natur i ich własności, a przyznamy za tym, że są początkami złota praw-
