Strona:Wprowadzenie do geopolityki.pdf/47

i poststrukturalizmu. Geopolityka krytyczna odeszła od dotychczasowych „tradycyjnych” obszarów badawczych, takich jak: analiza potęgi państwa, wielkie mocarstwa, granice, kartografia, bloki geopolityczne, suwerenność państwa, koncentrując się raczej na problemach granic „symbolicznych”, procesach globalizacji, deterytorializacji świata i jej konsekwencjach, a także tworzenia wyobrażeń przestrzennych.
 Szukając sposobu definiowania geopolityki oraz pisząc o charakterze i naturze tejże nauki, należy pamiętać, że powstanie geopolityki było związane z nadzieją na uzyskanie naukowych podstaw rozwiązywania praktycznych kwestii związanych z polityką zagraniczną państwa. Twórcy myślenia geopolitycznego, tacy jak: Fryderyk Ratzel, Rudolf Kjellen, Alfred Mahan, Halford Mackinder czy też Karl Haushofer, w klasycznym okresie rozwoju tej dyscypliny byli nie tylko uczonymi poszukującymi prawideł rządzących środowiskiem międzynarodowym, ale przede wszystkim praktykami starającymi się znaleźć skuteczną strategię dla państwowych działań międzynarodowych. Dlatego też powiązania geopolityki z problemami praktycznymi jest stałym elementem tej dyscypliny. Drogę rozwoju geopolityki wyznaczały zarówno spekulacje teoretyczne, jak i działania praktyków i dyplomatów zmierzających do rozwiązania określonych problemów politycznych. Punktem wyjścia dla wielu teorii geopolitycznych było zainteresowanie szczególnie doniosłymi w danym czasie problemami politycznymi. Powoduje to odróżnienie geopolityki jako nauki, czyli wiedzy obiektywnej o otaczającej człowieka rzeczywistości społecznej, od geopolityki jako wiedzy „stosowanej”, tzn. swoistej „geografii władcy”, której głównym zadaniem jest określenie właściwej polityki i strategii oraz wyodrębnienie korzystnych sojuszów i analiza możliwych barier.
 Silne powiązanie z praktyką polityczną powoduje, iż w definicjach geopolityki podkreśla się, iż jest to naukowa oraz stosowana dziedzina wiedzy. Badania geopolityczne pełniły bardzo często funkcję instrumentalną, a wiedza geopolityczna nie tyle służyła poznaniu naukowemu, ile potrzebom praktycznym i ideologicznym (jak miało to miejsce w okresie zimnej wojny). Silne powiązanie wiedzy geopolitycznej z praktycznymi potrzebami politycznymi określonych podmiotów stosunków międzynarodowych wpływało i wpływa na ocenę geopolityki jako nauki. Między innymi powiązanie myśli geopolitycznej z ekspansjonistyczną polityką nazistowskich Niemiec w największym stopniu wpłynęło na ograniczenie badań o charakterze geopolitycznym po drugiej wojnie światowej i odmówienie geopolityce miana nauki.
 Nowe podejście do badań i analiz geopolitycznych, które ukształtowało się pod koniec XX w., pozwoliło do pewnego stopnia na oddzielenie geopolity-